MAARSCHALKERWEERD & ZOON
|
|
Michaël
Maarschalkerweerd Herdenkingsjaar 2015 Symposium |
|
In het
kader van het Michaël Maarschalkerweerd Herdenkingsjaar 2015 vindt op 27 juni
onder de naam 'Michaël Maarschalkerweerd: Maître, Meister of gewoon
Meesterlijk? een landelijk symposium plaats over deze belangrijkste
Nederlandse orgelbouwer van rond 1900 in het Auditorium van Museum
Catharijneconvent te Utrecht. Deze locatie kon niet passender zijn: zij
bevindt zicht enkele meters van de plek waar Michaël Maarschalkerweerd
decennia lang zijn atelier had, waarin hij vele musici en opdrachtgevers
ontving en meer dan honderd instrumenten vervaardigde. Een onthullend symposium: "Michael
Maarschalkerweerd: ORGELBOUWKUNST IN BREDER CULTUREEL & HISTORISCH PERSPECTIEF De
orgelbouwkunst van Michaël Maarschalkerweerd staat niet op zichzelf, maar kan
worden gezien als deel van vele cultuuruitingen in het Nederland van de
negentiende eeuw. Wat dit betreft, springt binnen de architectuur wellicht de
neogotiek het meest in het oog, maar het gaat ook om nieuwe schilderkunst,
beeldhouwkunst, edelsmeedkunst, of bijvoorbeeld stedenbouw, tuin- en
parkaanleg. Maarschalkerweerd
was lid van het St. Bernulphusgilde, een Utrechts kunstenaarscollectief waar
ook andere prominenten lid van waren, zoals de architect Alfred Tepe, de
beeldhouwer Friedrich Wilhelm Mengelberg, de glazenier Heinrich Geuer, de
schilder Chretien Lindsen, en de edelsmeden Jan en Eloy Brom. Samen maakten
zij een kerkgebouw tot een 'Gesamtkunstwerk', voorzien dus van een orgel van
Maarschalkerweerd. Een
belangrijk scharnierpunt is het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in
Nederland in 1853, waarbij de Utrechtse Catharijnekerk tot kathedraal werd
verheven. Er werden tal van nieuwe kerken gebouwd, evenals vele kloosters,
ziekenhuizen, scholen en woonvoorzieningen voor ouderen, die meestal waren
voorzien van een kapel. In al deze kerken en kapellen moest een orgel worden
geplaatst. Vooral vanwege zijn enorme vakmanschap, degelijkheid en groot
kunstenaarschap was het vaak Maarschalkerweerd die daarvoor in aanmerking
kwam. Niet voor niets mocht hij ook orgels bouwen voor sommige protestantse
kerken en werd hij uitverkozen voor de bouw van een groot orgel in het nieuwe
Concertgebouw in Amsterdam. Maarschalkerweerd
was zeer geïnteresseerd in de orgelkunst in de landen om ons heem, in het
bijzonder Frankrijk en Duitsland. In zijn orgelbouw en klankgeving zijn dan
ook invloeden van de orgelbouw uit die landen merkbaar. Ook onderging hij de
invloed van de ontwikkelingen in Nederland op het terrein van de kerkmuziek.
Een belangrijke hoofdstroming was het Caecilianisme, dat zich vooral
oriënteerde op de koormuziek uit de Middeleeuwen en Renaissance, en het
herstel van het gregoriaans. De orgels van Maarschalkerweerd moesten hierin
hun doorgaans ondersteunende rol vervullen, wat mogelijk, naast de invloeden
uit Duitsland en Frankrijk, hun veelal milde religieus mystieke romantische
klank kan verklaren. SAMENWERKING MET HET MUSEUM CATHARIJNECONVENT Het
symposium in het Museum Catharijneconvent wil aan al deze zaken aandacht
besteden. Twee medewerkers van dit museum, Drs. Paula Hertog en Drs. Richard
de Beer besteden aandacht aan respectievelijk het St. Bernulphusgilde en de
orgelkasten. Prof. Dr. Anton Vernooy, emeritus hoogleraar liturgische muziek,
spreekt over de kerkmuziek en de rol daarin van het orgel. Prof. Dr. Hans
Fidom, hoogleraar Orgelkunde aan de VU te Amsterdam, heeft het dan vervolgens
over de invloeden uit de Duitse orgelbouw, gevolgd door Dr. René Verwer, de
deskundige van Nederland op het terrein van de Franse orgelkunst, over de
Franse invloeden. Daarna houdt Dr. Bart van Buitenen een verhandeling over de
orgelrestauraties die Maarschalkerweerd op zijn naam heeft staan, waaronder
die van het beroemde orgel in de St. Bavokerk in Haarlem. Dan volgt een
forumdiscussie over de omgang nu, met name het restaureren van, het cultureel
erfgoed dat de orgels van Maarschalkerweerd vormen. Aan dit forum wordt
deelgenomen door enkele orgelbouwers en adviseurs die met de restauratie van
Maarschalkerweerdorgels te maken hebben gehad. Het wordt ingeleid door Drs.
Philip van den Berg met een verhandeling over 'het moderne Nederlandse
orgel'. Het geheel wordt afgesloten met een orgelconcert, voorzien van
uitleg, op het Maarschalkerweerdorgel in de aangrenzende kathedrale kerk van
Ste. Catharina, door Mr. Drs. Paul Houdijk, organist van deze kerk en
Maarschalkerweerdonderzoeker. Hierbij komen de vragen aan de orde hoe orgels
van Maarschalkerweerd zijn bedoeld, wat erop gespeeld kan worden en hoe men
dat kan doen. Deze mooie orgels zijn uiteindelijk immers muziekinstrumenten. CULTUREEL HISTORISCHE DOELSTELLING Het
symposium wil een bijdrage zijn aan het creëren van meer begrip en waardering
voor de orgelkunst van Michael Maarschalkerweerd in het bijzonder en de
orgelkunst van de negentiende eeuw in het algemeen, de negentiende eeuwse
(kerkelijke) kunst, en uiteindelijk de negentiende eeuw zelf.
|
|
laatste
wijziging: 2014dec08 © Stichting Michaël Maarschalkerweerd
Herdenkingsjaar 2015 |
